Het ‘ik’ bestaat volgens Martin Buber niet op zichzelf, maar bevindt zich altijd in een relatie; dat is de plaats waar zin ontstaat. De mens is niets zonder een ander. Volgens Buber (1878-1965) zijn relaties essentieel voor het mens-zijn. Je identiteit wordt gevormd door je relatie tot de ander en het andere (zoals de natuur, objecten, en de bredere wereld om ons heen). En alhoewel Buber zijn inzichten lang geleden opschreef, zijn zijn gedachtegoed en ideeën over relaties nog steeds actueel. In een tijdperk van veel ikkigheid, zoals Dirk de Wachter dit beschrijft, ligt zin en betekenis in de relatie met de ander en het andere.
De opvattingen van Buber waren nieuw in zijn tijd. Aan het begin van de twintigste eeuw draaide het denken grotendeels om het IK, maar Buber legde zijn focus op de mens als deel van een gemeenschap. ‘In den beginne is de relatie,’ luidt een befaamde zin uit zijn klassieker IK – JIJ (1923). Zijn eigen hechting stond onder druk omdat hij al jong werd verlaten door zijn moeder. Hij was amper vier toen zijn moeder de deur van hun huis in Wenen achter zich dichttrok. De kleine Martin rende nog naar het balkonnetje om naar haar te zwaaien, maar ze draaide zich niet om. Tot aan zijn sterfbed bleef Buber de pijn van de verlating voelen. Paradoxaal ontstond vanuit de onthechting zijn diepere inzichten over hoe fundamenteel de ander is voor het laten ontstaan van zin. Wezenlijk voor het menszijn is ons vermogen tot IK-JIJ relaties. ‘JIJ’ zeggen tegen de wereld om ons heen kan alleen als we met huid en haar betrokken zijn, als we van harte open zijn. ‘Bijeenverzameld’, noemt Buber dat. Zo onbevangen en onbevooroordeeld als een kind. Het gaat dan niet meer om iets van de ander, maar we zijn verbonden met de ander als uniek en compleet wezen.
Je in volle aanwezigheid tot de IK-JIJ verbinden geldt niet alleen voor contacten tussen mensen, maar ook voor onze omgang met de natuur. De relatie zelf is actief; het raakt beiden, het verhaal van de ander en het andere resoneert in ons. Liefde in welke vorm dan ook, die door zo’n JIJ-contact wordt opgeroepen, is geen bezit van ons, maar neemt ons in bezit. De kracht van werkelijk verbondenheid zijn, is van betekenis en geeft zin aan ons bestaan.
De inzichten van Martin Buber worden gebruikt in de training zingevende gespreksvoering en bij de individuele coaching. In de training zingevende gespreksvoering leer je stapsgewijs diepere zin te verwoorden en ontdek je hoe je in volle aanwezigheid met de ander kunt zijn. Dit helpt je om aan te sluiten en van betekenis te zijn in je interacties. Na afloop kun je met duidelijke interventies en hulpmiddelen het geleerde direct toepassen in de praktijk. Dat draagt niet alleen bij aan de kwaliteit van het leven van de cliënt, maar ook aan je eigen zin en betekenis.
